0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

İngiliz yazar ve şair Lady Montagu,

Padişah III. Ahmet döneminde İngiltere Büyükelçisi olan Edward Wortley Montagu ile evleniyor.

İngiltere’den ülkemize seyahatinde yaşadıklarını ve gördüklerini arkadaşlarına mektuplar yazarak anlatmış,

Sonra mektuplar kitap haline getiriliyor.

Yıllar önce okumuştum,

İstanbul’dan Eczacı bir tanıdığım hatırlattı.

Kitapta Edirne’yi anlatan bölümler var.

Kent hayatına ait ilginç notlar.

Özellikle Çiçek aşısıyla ilgili,

Lady Montagu  1 Nisan 1717 tarihinde Edirne’den İngiltere’deki  arkadaşı Sarah Chiswell’e yazdığı mektubuna, “Bizde pek çok yaygın ve zalimane olan çiçek hastalığını burada keşfettikleri bir aşı ile önlüyorlar. “ diye başlıyor ve devam ediyor:

“Birçok kocakarının sanatları sırf bu ameliyatı yapmak. Aşılanma için en uygun zaman sıcakların sonu, sonbaharın başlangıcı. O zaman aile reisleri ailelerinde çiçek hastalığına tutulmuş kimse olup olmadığını öğreniyorlar ve birkaç aile toplanıyorlar. Sayıları onbeş  onaltıyı bulan aile toplulukları bu aşıcı kocakarılardan birini çağırıyorlar ve ceviz kabuğu içine doldurulmuş çiçek hastalığı aşısını hangi damardan açılmasını isterlerse, o damarı büyük bir iğne ile açtıktan ve iğnenin ucu kadar aşıyı buraya koyduktan sonra yarayı bağlıyor ve üzerine bir ceviz kabuğu yapıştırıyorlar. Bütün bu ameliye sırasında en küçük bir acı hissedilmiyor. Aynı şeyi dört beş damara daha yapıyorlar.  Aşı için vücudun kapalı yerleri tercih ediliyor. Aşılanan çocuklar sekiz gün oynuyorlar, bir şey olmuyor. Daha sonra bir sıtmaya tutuluyorlar ki iki gün, üç gün yatakta yatıyorlar. Yüzlerinde yirmi otuz sivilce çıkıyor. Fakat sekiz gün içinde hiç hastalığa tutulmamış gibi oluyorlar. Açılan yaralar hastalıkları boyunca akıp çiçeğin zehrini atıyor, başka taraflara yayılmasına mani oluyor. Her sene aynı ameliye binlerce çocuğa yapılıyor. Aşıdan kimse ölmüyor. Aşının faydasına inandığım için sevgili yavruma da yaptırmaya karar verdim. Vatanımı çok sevdiğim için aşının oraya da girmesini isterim”

Sonra, Lady Montagu, ‘Vatanımı sevdiğim için’ diyerek Edirne’de gördüğü Çiçek Aşısını ülkesine götürüyor.

Düşünün 300 yıl önce İngiltere ve Avrupa ülkelerine Çiçek Aşısı Edirne’den gidiyor.

Günümüzde, Kovid-19 salgını devam ediyor.

Dalgalı seyrediyor.

Borsa gibi,

Önlemler, kararlar peş peşe geliyor.

Uygulanabildiği kadar,

Önemli olan toplumun dikkat etmesi,

Ama nafile,

Polisiye tedbirler ile zor,

Virüse karşı aşı önce Çin’de geliştirildi.

Salgının başladığı ülke,

Sonra,

Aralarında Türk bilim insanları Özlem Türeci ve Uğur Şahin’in ekibi,

Ardından diğer ülkeler,

Aşı kullanılmaya başladı.

Tereddütler oldu.

Türkiye Çin’den ithal etti.

Sonra Almanya’dan,

Son olarak Rusya’dan,

Kızılca kıyamet koparıldı.

Aşı yok.

Geldi, az geldi, yok yetmedi,

Salgından siyasi rant peşinde koşanları anlamadım gitti.

Aşı üreten ülkeler doğal olarak önce kendi insanını düşünüyor.

Türkiye üretici ülkelerden alıyor.

Öyle ya da böyle salgın ve aşı süreci devam ediyor.

Öncelik sıralamasına göre,

Kanımca başarılı mücadele yürüyor.

Salgının ekonomik boyutu yok mu?

Var.

Ekonomik hasar boyutu henüz tam belli değil,

Sevdiğim bir dostum ile sohbet ediyorum.

Randevu almış ve gitmiş Edirne Sultan 1. Murat Devlet Hastanesine aşı olmaya,

Aşının randevuları 4 kişilik gruplar olarak veriliyor.

Saatinde gittin gittin,

Yoksa adına tahsisli aşı bir daha kullanılamıyor.

Yani aşı çöp,

Dostum anlatıyor, diğer üç kişi randevusuna gelmiyor.

Sağlık çalışanları ellerinde telefon gelmeyenlere ulaşıyor.

Adeta yalvarıyorlar.

Sağlık çalışanları dört dönüyor, yalvarıyorlar.

Gelemiyorsanız, biz araç gönderip aldıralım.

Hık, mık,

Gelmiyorlar.

Sonuç 3 doz aşı çöp,

Unutmamak gerekir ki, her sorumsuzluğun ağır bedeli olur.

Edirne Valisi Ekrem Canalp anlattı,

Edirne’nin nüfusu 411 bin ve bugüne kadar 120 bin 867’si birinci doz, 89 bin 443’ü ikinci doz olmak üzere 210 bin 310 doz aşı yapılmış,

Nüfus oranlamasında Türkiye birincisi,

Türk bilim insanlarının aşı geliştirme çalışmaları tamamlanma aşamasına geldi.

300 yıl önce Çiçek Aşısını Avrupa ülkelerine gönderen bu millet,

Kovid-19 aşısı konusundaki müjdesi de yakındır.